De afgelopen negen maanden hebben een nieuwe wind of beter gezegd de eerste tegenwind voor de succesvolle windsector op zee gebracht.  Voor het eerst is het fenomeen groter en goedkoper doorbroken en komt de sector zichzelf keihard tegen.

De wedren naar steeds grotere molens zorgde er de afgelopen jaren voor dat de fabrikanten hun ontwikkelingskosten niet kunnen terugverdienen. Met de normalisering van de financieringsmarkt is  dat effect nog versterkt.    Komende van nul percent intrest is iedere stijging groot, ook al is historisch gezien de intrestvoet  op een normaal niveau gekomen.

De verslaving aan gratis geld is het grootst bij de overheden zelf, die hun hoge tekorten tot voor kort zonder schade konden aangaan.  De zogenaamde ‘Maastrichtnorm’ blijkt vaak een dode letter en de roep om nu ook schulden aan te gaan op Europees niveau wordt steeds luider.

Een deel is te wijten aan het gebrek aan wil om échte en soms harde keuzes te maken, zodat de volgende generaties ook nog middelen hebben om te investeren. Het is de korte termijn die regeert en nu dus ook  de alarm signalen van op zee.

 Kassa, Kassa!?

Na de succesvolle veiling in 2023 van wind concessies op zee(7 GW met een opbrengst voor de overheid van 12.8 miljard Euro) in Duitsland knalden in vele regeringen al de champagne flessen open.  Men zag de mogelijkheid om snel vele miljarden uit de windsector te halen zonder naar het verleden te kijken.  Ik heb eerder al eens een vergelijking gemaakt met  de Internet bubbel begin jaren 2000 waarmee enkele overheden in Europa de telecom markt snel in een grote depressie brachten.  De 100 miljard Euro die toen op zes maanden tijd uit de telecomsector werd gehaald werd gevolgd door honderdduizenden ontslagen bij de fabrikanten van materiaal.  Dit kwam vooral omdat de operatoren plots gebukt gingen onder zware schulden en veel minder gingen investeren.

Gelukkig is de kans kleiner dat dezelfde gekte gaat toeslaan met de windmolen concessies op zee.  De overheden zijn  anders dan bij de internet bubbel op snelheid gekomen door de plotse stijging van de investeringskost voor windmolens (die tussen de 50 en 80% gestegen zijn) in combinatie met de financieringskosten.

De recente  veiling  van concessies op zee voor windparken in Engeland is mislukt:  een subsidie van 41 pond zorgde ervoor dat er geen één kandidaat verscheen.  Normaal zou dit slechts nieuws zijn, maar eigenlijk was het een zegen: de alarmbellen gingen ineens overal af en het is nog niet gedaan.

 Concessies voor windparken IJmuiden Ver in 2024

So what, now what zou je denken. In Nederland worden dit jaar nog twee concessies gegund van 2 GW genaamd ‘IJmuiden Ver’.  De schaalgrootte is ronduit indrukwekkend, alleen is het nog maar de vraag of er genoeg kandidaten gaan zijn.  Deze parken dienen zonder subsidie gebouwd te worden, wat in het huidige klimaat zeer moeilijk lijkt.  Daar bovenop verwacht de overheid een forse jaarlijkse vergoeding gedurende decennia.

De timing van deze vergoeding is overigens hoogst ongelukkig te noemen, want een aantal kandidaten hebben zich gewoon niet gemeld of teruggetrokken.  Het is niet moeilijk om enige voorspelling te doen dat er binnenkort weer ondersteuningsmechanisme zullen nodig zijn zoals in Engeland.  Het zogenaamde “CFD” of “Contract For Difference” kan de nodige stabiliteit geven en vertrouwen voor marktpartijen om weer naar offshore wind te gaan kijken.

 CFD, de weg voorwaarts komende jaren?

Na de mislukte veiling in Engeland zes maanden geleden heeft men snel de CFD verhoogd van 41 naar 71 pond wat ook al een zicht geeft op de enorme stijging van de investeringskost op minder dan een jaar tijd.  Nu mogen we hopen dat deze ondersteuning van relatief korte duur is zodat er gewerkt kan worden met een normaal marktmechanisme waar men via lange termijn afname contracten met klanten zijn investering kan doen.

Subsidies zijn zeker nodig voor nieuwe technologieën en het creëren van nieuwe markten zoals voor waterstof en zijn afgeleide producten, maar niet voor zon en wind die perfect kunnen werken met lange termijn afname contracten voor hun geproduceerde groene elektriciteit.

 Subsidies voor zon niet meer nodig.

De subsidie die in Nederland nog altijd geldt voor zonneparken is eigenlijk helemaal niet meer nodig, behalve dan voor bijvoorbeeld de verplichting om ook aan systeemintegratie te doen en ontwikkelaars te verplichten om ook te investeren in batterijen en/of waterstofproductie als er geen of weinig lokale afname is van de geproduceerde elektriciteit.  De subsidie die men nog steeds aanbiedt voor zonneparken zou men als je het mij vraagt veel beter  kunnen steken in opslag en technische oplossingen om het elektriciteitsnet te ondersteunen.  De netbeheerders gaan anders vele miljarden de grond in steken met nieuwe kabels waar wederom zeer slecht gebruik van gemaakt worden.  Er is zelfs vandaag meer dan voldoende capaciteit, alleen wordt hij heel slecht gebruikt.  Overheden dienen kritisch te kijken of meer kabels de enige oplossing is gezien de kost hiervan blijkbaar op de eindklant wordt afgewimpeld.  Willen we onze industrie uitbouwen dan dienen we energie betaalbaar te houden en concurrentieel te zijn, de overheden zijn nu net het tegenovergestelde aan het doen.