Deze week heeft minister Vande Lanotte veel punten gescoord op de populariteitsmeter met een onverwacht zijeffect van zijn queeste naar de beste energieprijs voor zijn kiezerspubliek. Gezien ik vanaf dag een steeds de stripverhalen heb gelezen van onze koene ridder heb ik nog niet helemaal door waar de vergelijking ophoudt.
Het onverwachte ontwaken van de gemiddelde burger over zijn energiefactuur is een welgekomen verrassing voor de niet zo bijster goede maatregel van geplafonneerde prijzen. Alleen al door het succes van het wakker worden van de gemiddelde klant is de promostunt een succes. Dit bewijst dat succes zich niet laat vinden, maar vaak ook een grote dosis geluk nodig is.
De al latente ontevredenheid over de energiemarkt en de dominantie van enkele partijen zorgt ervoor dat slechts een klein duwtje nodig is om de consument tot beweging te brengen. Waar dure marketing campagnes niet in slagen, doet ridder Johan het op zijn eentje! Hopelijk beseft de politiek dat ze wel degelijk macht kan uitoefenen in onze markt en stopt ze niet bij dezen ene Lucky shot.
Aan de andere kant blijft de smaak wel wat wrang, want op het hetzelfde ogenblik bloeden de vele kleine producenten langzaam dood daar de groothandelsprijs voor elektriciteit veel te laag is. De problemen binnen de Vlaamse regering om tot een consensus te komen over de gewijzigde richtlijnen voor de ondersteuning van duurzame energie riskeren een behoorlijke vertraging te betekenen voor nieuwe projecten. Om nog maar te zwijgen van bestaande biomassaprojecten (verbranden van diverse afvalstromen of andere) die op korte termijn beter de motoren (diesel of branders) kunnen stilleggen.
De diverse kleinere leveranciers zoals Lampiris, Essent, Nuon en Eneco mogen wel een grote dank u wel sturen naar ridder Johan want door zijn actie heeft hij meer bereikt dan dat ze allemaal samen hadden kunnen bereiken qua nieuwe klanten.
Wat nu? Ridder Johan kondigt nog grote plannen aan om de markt verder te liberaliseren wat op zich grappig klinkt als je tegelijkertijd het enige geliberaliseerde gaat regulariseren (lees de geplafonneerde energieprijzen). Waar blijft Europa op een dergelijk ogenblik? Nu is een dergelijke maatregel wellicht nog niet zo erg als er nu relatief snel nieuwe, meer fundamentele oplossingen komen.
Mijn herinnering gaat terug naar de federale regeringstop in 2005 in Gembloux. Waar daarna werd verkondigd dat de regering ervoor zou gaan zorgen dat een substantieel deel van de elektriciteitscentrales (lees output) zou gaan geveild worden (ging over 3000-4000 MW). Het vervolg bent u misschien al vergeten, maar toen werden de gekende Pax Elektrica's onderhandeld met de dominante marktpartij. Als gevolg stierf de ambitie om echt iets te doen aan de dominantie van de historische marktpartijen GDF/Suez/Electrabel en EDF/Luminus.
Dat we nu zeven jaar later ongeveer even ver staan wat de liberalisering van de productie betreft (op een ruilovereenkomst na tussen Suez en Eon van 10% van het productiepark), zorgt ervoor dat er nu ineens een dubbele druk is ontstaan namelijk deze van de vervanging van de oude centrales naast het bevorderen van concurrentie. Hier wordt nog steeds met geen woord over gesproken en dat is toch opvallend. Naast het introduceren van meer concurrenten in productie zou bevoorradingszekerheid minstens zo hoog op de agenda moeten staan.
Gezien er binnen twee en een half jaar al drie oude kerncentrales sluiten (voor 1500 MW) zullen we steeds meer elektriciteit gaan importeren uit Frankrijk en zelfs Nederland. Nederland dat tot voor enkele jaren zelfs een tekort had van gemakkelijk 15% wordt een grote exporteur. De bouw van vele nieuwe kolen- en gascentrales in Nederland zal ervoor zorgen dat ze een grote exporteur kunnen worden na zowel Duitsland (die al hun kerncentrales gaan sluiten tegen 2023) als naar België (die tegen 2025 al hun kerncentrales gaan sluiten).
Men dient stil te staan dat we in de toekomst massaal kernenergie uit Frankrijk en minstens zoveel kolen en gasenergie gaan importeren wat toch geen optie zou mogen zijn voor zo'n zwaar geïndustrialiseerd land als België. Wat moet er gebeuren?
De overheid zou wat mij betreft het volgende organiseren: roep alle marktpartijen samen (wie zijn dat? Alle energieleveranciers en grote industrie) en maak samen een investeringsplan voor de toekomst waar ook de overheid dient mee te investeren (als vertegenwoordiger van alle burgers en bedrijven van dit land). Grote investeringen zijn slechts mogelijk als er continuïteit is verzekerd (zeker in het huidig financieel klimaat waar banken moeilijk grote bedragen op lange termijn kunnen/willen lenen) en daarom moet de samenleving mee investeren. Geen enkele investeerder zou meer dan 25% aandelen mogen hebben in het groot productiebedrijf (alleen de overheid mag 25% hebben) zodat er voldoende evenwaardige marktspelers komen.