Mijn tekst van vorige week had enige profetische woorden (lachen) gezien nog geen dagen erna werd aangekondigd dat de laatste bedrijven betrokken bij Blue Sky (vereniging van grootste elektriciteitsverbruikers van België die jaren geprobeerd hebben om een zelfstandige koers te varen om zo hun energiefactuur te verminderen), er de stekker uit trekken. Op het eerste zicht dus de kroniek van een aangekondigde dood. Maar het is toch symptomatisch voor de staat waarin onze sector zich bevindt.
Hiermee bedoel ik te zeggen dat het opgeven van dit samenwerkingsverband van de grootste energieverbruikers van België, gewoon weergeeft dat er geen visie is op onze toekomstige energiebevoorrading. Dat niemand gelooft dat de noodzaak tot samenwerking niet langer aanwezig is omdat de energieprijzen relatief laag zijn op dit ogenblik, ook al roept de industrie anders.
Net zoals deze roep vanuit de industrie hol klinkt, zo is de stopzetting van dit initiatief even relevant om vast te stellen dat een lange termijn visie op onze energiehuishouding meer dan ooit nodig is.
Met het doornemen van alle verkiezingsprogramma's heb ik zelfs met een vergrootglas niks gevonden dat ook maar enigszins wijst op de urgentie van een energie lange termijn visie behalve dan dat de MR (Franstalige liberalen) voorstellen om dan de al oude kerncentrales nog maar tien jaar langer open te houden (de normaal voorziene sluiting van alle kerncentrales in 2025 nog eens uitstellen naar 2035). Ook dit is trouwens een bewijs dat men de hete aardappel voor zich uitschuift. Men weet het gewoon niet en de waan van de dag (begrijpelijk, nu we op twee weken van de verkiezingen staan) regeert het land.
Hoe anders was het in de nadagen van de eerste (en tweede) oliecrisis toen de Opec de olieprijs dramatisch de hoogte in stuurde (x4) en de Westerse landen de koppen bij elkaar staken om minder afhankelijk te worden van het zwarte goud. In geen tijd werd er een visie ontwikkeld om voor elektriciteit de afhankelijkheid te verminderen door zwaar in te zetten op kernenergie en dit ondanks de risico's van deze technologie. Ook het gebrek aan ervaring om deze technologie op grote schaal in te zetten vormde geen hinderpaal want de urgentie was daar.
Zelfs al blijven de kerncentrales open tot 2035, dan nog zullen we tientallen miljarden euro's dienen te investeren de komende twintig jaar om onze ganse elektriciteitsproductiepark te vervangen en bijvoorbeeld onze energienetten(en efficientie slagen maken, onderzoek & ontwikkeling, etc.) klaar te maken voor de toekomstige behoeften. Waar zijn deze gelden begroot?
De huidige crisis in Oekraïne zorgt binnen Europa en zijn lidstaten wel voor enige ongerustheid en er worden zelfs al dure woorden gebruikt zoals een energie-unie. Op zich positief, zolang men beseft dat een unie gebaseerd dient te zijn op een lange termijn visie die iedereen ondersteunt. Een visie ontwikkelen met de huidige 28 lidstaten is zo goed als onmogelijk daar de standpunten veel te ver uit elkaar liggen. Zolang landen als Polen massaal steenkool blijven gebruiken voor hun elektriciteitscentrales en hierin eigenlijk, zonder dat dit openlijk gezegd wordt, ook gesteund worden door Duitsland, kan men dit vergeten. Ook al spreekt men steeds van de zogenaamde (duurzame)energie Wende: in Duitsland beleven de steenkoolcentrales een ware revival.(hoe rijm je dat aan elkaar?)
Eigenlijk weet iedereen wel in Brussel dat als men zijn afhankelijkheid van Russisch gas wil verminderen er niet veel oplossingen zijn. De beste is het energieverbruik met tientallen procenten terugbrengen, maar dit gaat vele jaren kosten en wat doen we ondertussen? Rekenen op onze Amerikaanse vrienden om goedkoop schaliegas naar Europa te brengen is ook niet voor morgen. Er bestaat zelfs het risico dat we onze eigen fossiele brandstoffen weer uit de grond gaan halen onder het mom van onze afhankelijkheid te verminderen. Zover als men weet heeft Europa vooral nog grote kolenvoorraden en lopen we dus een reëel risico dat men voor deze oplossing gaat kiezen en daarop volgend ook politiek de CO2-kost (en dus ook het ETS-systeem) laag zal willen houden want anders zijn kolen niet meer competitief.
Het zal echter zo'n vaart niet gaan lopen met de energie-unie gezien zelfs een lokaal initiatief zoals Blue Sky met een tiental bedrijven al de handdoek in de ring werpt. De hoogdringendheid is gewoon niet aanwezig en het is dus allen voor zich. De import van gas uit Rusland zal normaal gezien gewoon blijven doorgaan want ook de Russen weten zeer goed dat men harde valuta nodig heeft om zijn burgers te blijven voorzien van brood en spelen.
Het idee om gezamenlijk als Europa energie te gaan aankopen is zeker een goede eerste stap naar een sterkere onafhankelijke koers, maar men dient lessen te trekken uit dergelijke aankoopcentrales. Net zoals de stichting van het EGKS (Europese Gemeenschap van Kolen en Staal) in de jaren vijftig, die de basis van het moderne Europa hebben gevormd met zijn vergaande economische spelregels, heeft men ook een Europese visie nodig op onze energiehuishouding. Dit omvat alle facetten zoals aankoop, maar ook netwerk, productie, duurzaamheid en efficiëntie via concrete doelen die niet vrijblijvend in te vullen zijn.
De ontslag nemende Europese Commissie heeft zijn burgers geen dienst bewezen door akkoord te gaan met het laatste energievoorstel voor 2030 dat veel te vrijblijvend is, en dan vooral wat de lokale invulling betreft. Dit ligt trouwens niet aan de Commissie, maar vooral aan een aantal lidstaten die vandaag gewoon liefst niks willen (of vooral hun eigen gang willen gaan).
De wind voor meer Europa staat niet gunstig door het gebrek aan moed van onze nationale politici. Zelfs liberalen als Dhr. Rutte in Nederland verkondigen luidop dat ze vooral werken voor hun eigen land en zijn burgers en zeggen dus eigenlijk dat Europa van secundair belang is. Men is gewoon bang geworden van zijn eigen schaduw of dan toch van de schaduw van partijen als PVV en D66 die á³f zeer anti-Europa zijn á³f zeer pro-Europa. Wat er ook van zij: zonder Europa hadden we met zijn allen veel meer verliezen geleden met de laatste bankencrisis. Dankzij de euro hebben we deze storm kunnen doorstaan en zouden kleine munten zoals de Belgische frank of de Nederlandse gulden veel meer van hun waarde verloren hebben.