Dat ons huidig marktmodel tekenen vertoont van slecht functioneren is een open deur intrappen. Natuurlijk zijn er nog steeds die zeggen dat hij juist goed werkt, omdat de prijs laag is door dezelfde marktwerking. Over de invloeden op de zogenaamde vrije markt is ook al veel geschreven, maar het is wellicht zinvol om enkele daarvan nog eens te herhalen.

De artificieel lage CO2 prijs die vooral in het leven lijkt geroepen om onze zware industrie te beschermen wordt nog steeds in stand gehouden om zo de kleine economische groei toch maar te beschermen. Na Parijs blijft men warm en koud blazen ook al beseft iedereen dat het slechts uitstel van executie is.

Natuurlijk is het logisch dat iedereen wacht op elkaar, de Chinezen proberen nu zelf ook een soort ETS systeem in het leven te roepen en in Amerika heeft de schaliegas boom er al voor gezorgd dat er minder uitstoot is doordat kolen uit de gratie zijn geraakt. Dezelfde kolen trouwens worden nu massaal naar andere delen van de wereld verschept inclusief Europa.

Door deze lage CO2 prijs wekt men de illusie dat elektriciteit, geproduceerd door de kolencentrales, goedkoop is en houdt men de huidige zeer lage groothandelsprijs op hetzelfde niveau. Landen als Duitsland en Polen behoren tot de grootste verbruikers van steenkool/bruinkool en dat is vooral voor Duitsland frappant gezien hun zogenaamde Energiewende.

Een andere reden waarom de spiraal naar beneden toe op de stroombeurs aanhoudt is de uitbouw van de duurzame productie die enerzijds geproduceerd is, maar nog belangrijker geen brandstofkosten heeft. Wind en zon werken nu eenmaal tegen bijna nul kost vermits de investeringskost zelf door de gemeenschap betaald wordt via subsidies. Het introduceren van de toekomstig duurzame energieproductie met de huidige fossiele energieproductie zorgt voor bij effecten die niemand heeft zien komen.

Bijsturing is zeker noodzakelijk indien men uiteindelijk de markt terug wil laten functioneren. Tot die tijd zullen we in een hybride oplossing leven waar de overheid zo goed en kwaad als het kan het huidig marktmodel in stand probeert te houden. De huidige capaciteitsvergoedingen voor gascentrales zijn hiervan een goed voorbeeld en op zich te rechtvaardigen vermits gascentrales morgen nog nodig zijn om voldoende flexibiliteit te houden. Hoe meer zon en wind hoe meer behoefte aan flexibele gascentrales die direct kunnen ingezet worden als er te weinig wind en zon is.

Alleen erkent de overheid onvoldoende ook het bij effect van deze capaciteitsvergoedingen die samen met de te lage CO2 prijzen, het succes van duurzame energie (lees de toekomst) en dus de capaciteitsvergoedingen de werking van de echte marktprijs verder ondermijnt. Het nemen van de verantwoordelijkheid als overheid (lees wij) van het constante ingrijpen in de vrije markt van vraag en aanbod zorgt ervoor dat investeerders de zaak niet meer vertrouwen en steeds meer garanties gaan vragen.

Specifiek voor België (maar ook Duitsland) komt daar het onvoorspelbare gedrag bovenop van overheden die beslissingen terugdraaien (lees het langer openhouden van kerncentrales) of per direct beslissen (terecht overigens) om kerncentrales te sluiten zonder echt alternatieven te hebben.

Kernenergie in zijn huidige vorm kan niet werken in een vrij marktmodel en dat bewijzen zowel de 35 jaar garantie die de Engelse overheid geeft aan EDF voor de bouw van nieuwe centrales in Hickley, als de huidige bouw van de nieuwe EPR reactoren in Frankrijk en Finland die onbeheersbaar zijn geworden qua budget en bouwtijd. Ook het feit dat bij grote rampen met kerncentrales de uitbaters (lees eigenaars) maar voor een heel klein deel instaan voor de schade en het vooral de gemeenschap is die er voor opdraait zijn zaken die niet werken in een marktmodel.

Er zijn ongetwijfeld nog redenen waarom het huidig marktmodel voor de productie en verkoop van elektriciteit geen wissel op de toekomst zijn en het is dan ook verrassend om te constateren dat iedereen maar blijft voortdoen alsof we nog tijd hebben.

De volgende vraag dringt zich op, welk marktmodel hebben we dan wel nodig rekening houdend dat we de komende decennia toch de transitie willen maken naar een duurzame en CO2 vrije energiehuishouding?

De vraag stellen is ze proberen te beantwoorden, maar hiervoor kom ik in de volgende blogs terug.