Eén ding is duidelijk: de hoogdagen van de energieliberalisering liggen al ver achter ons.  Nu, hoogdagen hebben we eigenlijk nooit echt gekend, behalve dan de euforie berichten van regulatoren dat veel gezinnen maandelijks van leverancier veranderen.

Alsof dat een teken is dat de markt goed werkt!?  Natuurlijk is het positief dat gezinnen wisselen van leverancier, alleen tast dit de al zeer magere marges nog meer aan.  Het aantal negatieve jaren is allang veel hoger dan het aantal positieve en sinds onze laatste oorlog vallen de leveranciers als vliegen uit de lucht.

De brutomarges van 50 tot 100€ per jaar verdwijnen snel als je een aantal slecht betalende klanten hebt, de vele leveranciers hebben dan ook nog nooit een echt kritisch marktvolume bereikt.  In het begin van de liberalisering groeiden we weliswaar snel  met name door de zakelijke markten waren de volumes in energie nog enigszins hoopgevend te noemen, ook al kwam de brutomarge niet vaak boven de 3 tot 4% uit.

De meeste leveranciers kregen op een gegeven moment  genoeg van de zakelijke markt daar de risico’s zonder eigen elektriciteitscentrales te groot werden in het land.  En toch is vooral dit deel van de markt waar een vrije markt enige zin heeft.  Voor de gezinnen is de liberalisering alleen maar een grote kost geweest en voor de leveranciers hoofdzakelijk kapitaalvernietiging.

Dat de twee oud monopolisten die België rijk is, Electrabel en Luminus, vervolgens ook nog met toestemming van regulatoren dezelfde nieuwkomers vrolijk terug mogen overnemen heeft de zaak zeker geen goed gedaan.  De recente oorlog in Oekraïne bewijst daarbij  dat de energieprijs vooral de speelbal is van externe factoren, en iets is waar zo goed als alle leveranciers nul impact op hebben.

De recente aankondiging in Vlaanderen dat de energieregulator beter opgaat in een groter geheel, samen met andere regulatoren, kan men gewoon zien als de doodsklok die begint te luiden.  In telecomland heb ik exact hetzelfde fenomeen gezien, daar werd na een decennium  gewoon besloten  om de specifieke regulatoren gewoon te laten oplossen in andere overheidsinstanties.

Gevolg is minder kennis bij dezelfde overheid om de markten op te volgen,  zo dwalen we af van het initiële doel van de liberalisering en krijgen we in de plaats daarvan nog iets ergers: private oligopolie.  In België verdelen enkele operatoren netjes de koek onder elkaar en wanneer de een zijn prijzen laat stijgen volgt de ander met veel plezier.  In plaats van dit momentum te benutten als een kans om de “vrije markt” te laten spelen.

Zo betalen we nu veel te veel voor onze diensten en producten, in België kosten zaken zoals Internet  tientallen percenten meer dan in de omringende landen.  De overheid kijkt ernaar en doet niets.  Hierdoor gaat onze inflatie nog meer omhoog en stijgen de intresten om zo de inflatie aan te pakken.  Een vicieuze cirkel als je mij vraagt.

Men ziet nu ook dat Elia en Tennet, de twee hoogspanningsoperatoren in België en Nederland, prijsstijgingen aankondigen van maar liefst 80 tot 90% op een jaar tijd!!  Natuurlijk zijn investeringen in onze toekomstige duurzame energiehuishouding hoognodig maar dat doe je toch niet door een platte doorrekening van de volledig kost plus marge om toch het dividend maar in stand te houden naar de overheidsaandeelhouders?

Een systeemverandering is nodig, vergelijkbaar met zoiets als de Deltawerken in Nederland en vergt een overheid die de kost voor dergelijke investeringen op zich neemt buiten de balans om van onze publieke netwerkbedrijven.  Zo kunnen deze investeringen over een langere termijn afgeschreven worden en blijven deze buiten de inflatiecijfers teneinde de burgers en onze bedrijven te beschermen.  Dames en heren politici en beleidsmakers: wordt wakker, durf anders te denken, ben creatief en bovenal stel het algemeen belang voorop!