De inkt van onze stroomtekorten was nog niet droog of afgelopen weekend luidde de kerkklokken dat ons netwerk de overschotten aan elektriciteit niet meer aankon. Onze zuiderburen kregen of betaalden voor een appel en eitje de goedkope energie die uit België weg moest. De redenen voor deze plotse ommezwaai lagen in een zonnig en winderig weekend met weinig zakelijk (en privé-) energieverbruik.
Hebben we nu te veel of te weinig elektriciteitsproductie? Het antwoord is zoals steeds complexer dan de vraag. We hebben naar de toekomst toe globaal genomen te weinig (nieuwe) productie waardoor een tekort dreigt, maar we hebben ook te weinig flexibele en stuurbare productie. De huidige oude kern- en kolencentrales zijn gewoon niet zo geschikt om á la minute op en af te schakelen om zo de niet constante productie van zon en wind te compenseren.
Op zich is het positief dat we zelfs vandaag al een probleem hebben op zonnige en winderige dagen gezien ons nog zeer bescheiden duurzaam productieaandeel. Kijkt men echter naar Duitsland waar men al veel verder staat met de verduurzaming van zijn productie dan ziet men dat de problemen eerder nog gaan toenemen dan afnemen. Op windrijke dagen krijgen de buurlanden zoals Tsjechië of Nederland regelmatig meer dan 1000 MW gratis windenergie van Duitsland die gewoon geen weg weet met het teveel aan geproduceerde windenergie.
Op korte termijn kan de overheid de rechtsmiddelen geven (via de Creg) om de netbeheerder Elia de macht te geven om met alle centrales overeenkomsten af te sluiten om wanneer nodig de productie te verminderen zodat op weekenddagen wanneer er veel zon en wind is men de klassieke centrales kan verminderen in productie.. Dit gaat natuurlijk vlotter met gascentrales dan met kern- en kolencentrales. Verder kan men tegelijkertijd ook grote duurzame installaties koppelen aan het beheersysteem van Elia zodat deze wanneer nodig afgeschakeld worden om het netwerk te beschermen.
Dat dit tijdelijke maatregelen zijn moet duidelijk zijn, maar ze bieden wel een oplossing voor het probleem dat vorig weekend is ontstaan. Ook zou men op korte termijn deze overeenkomst kunnen uitbreiden met onze Noorderburen die veel meer flexibele gascentrales hebben om zo ons teveel aan duurzame energie aan hun te leveren en andersom als wij te weinig hebben (heb ik in mijn vorig stuk ook al over gesproken).
Fundamenteel dient er echter nagedacht te worden hoeveel wij wensen (kunnen) hebben van een technologie en wat de ideale mix zou zijn. Men kan gewoon niet ongebreideld wind en zon blijven bouwen zonder goede technische oplossingen om de onvoorspelbaarheid van zon en wind te compenseren. Men gaat ook het subsidiesysteem/groothandelssysteem nog moeten aanpassen waarop er ook betaald wordt om niet te produceren en/of op stand-by te staan.
Een ander fenomeen wat we al een tijdje waarnemen is dat duurzame productie er voor zorgt dat er op bepaalde momenten negatieve prijzen ontstaan op de groothandelsmarkt en de verwachting is dat deze zelf blijven toenemen. Hier heeft de overheid nog niet bij stil gestaan om het ondersteunend systeem voor duurzame energie constant te kunnen aanpassen aan de uurprijs op de groothandelsmarkt. Het gewijzigde systeem dat de subsidie verlaagt op momenten dat de groothandelsprijs stijgt, lijkt me eerder een statisch gebeuren dat weken of maanden later wordt aangepast. Onze energiemarkt is veel dynamischer en er dient dus in real-time gehandeld te worden en hierop zou de prijs (inclusief de subsidie voor nieuwe duurzame productie) moeten kunnen op inspelen.
De belofte van het gewijzigde subsidiesysteem in Vlaanderen zou er in ieder geval voor moeten zorgen dat de inkomsten uit energie niet te veel kunnen dalen want in theorie past de overheid dan de subsidie aan (naar boven) op momenten dat er bijvoorbeeld negatieve prijzen zouden zijn. Met de huidige lage groothandelsprijs voor elektriciteit is er gewoon geen ruimte meer om nog te zakken en biedt het gewijzigde ondersteuningssysteem in theorie meer zekerheid voor een stabiel investeringsklimaat. Voorwaarde is wel dat men de ondersteuning snel aanpast wanneer nodig.